W sytuacji kiedy jeden z małżonków prowadzących odrębnie działalność gospodarczą będzie świadczył w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej usługi na rzecz drugiego współmałżonka prowadzącego odrębną działalność gospodarczą to wartość świadczonej przez niego usługi będzie stanowiła koszt uzyskania przychodów w firmie drugiego małżonka.

Przykład:

Mąż prowadzi od kliku lat działalność gospodarczą szkoleniową. Żona świadczy na rzecz jego firmy usługi wynajmu sal szkoleniowych  w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej. Wynagrodzenie (wynikające z faktur) z tytułu świadczenia usług polegających na wynajmie sal szkoleniowych przez Żonę będzie stanowiło w firmie Męża koszt uzyskania przychodów z tytułu tej działalności i jako koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów pomniejszą przychody osiągane przez Męża z prowadzonej działalności.

Zgodnie z brzmieniem art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 tej ustawy.

W świetle natomiast art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie uważa się za koszt uzyskania przychodów wartości pracy własnej podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci, a w przypadku prowadzenia działalności w formie spółki niebędącej osobą prawną – także małżonków i małoletnich dzieci wspólników.

Wskazany wyżej przepis wyłącza z kosztów uzyskania przychodów wartość własnej pracy podatnika, jego małżonka oraz małoletnich dzieci. Przy czym użyty w nim termin „wartość pracy” należy rozumieć jako wartość wszelkiego rodzaju pracy, niezależnie od tego, czy praca jest świadczona na podstawie umowy o pracę, umowy cywilnoprawnej (umowy zlecenia, umowy o dzieło), czy też bez podstawy prawnej (bezumownie). Pojęcie to należy traktować ściśle.

Kiedy więc każdy z małżonków prowadzi odrębną działalność gospodarczą i w jej ramach wykonuje usługi na rzecz firmy małżonka, to wykonanie tych usług nie stanowi pracy własnej małżonka. Mamy tu bowiem do czynienia z dwoma odrębnymi podmiotami gospodarczymi; każdy z małżonków jako odrębny przedsiębiorca będzie wykonywał usługi dla firmy drugiego małżonka i wystawiał faktury za wykonane usługi.

Warto podkreślić przy tym, iż nie ma tu znaczenia, czy pomiędzy małżonkami istnieje wspólność czy odrębność majątkowa.

Podsumowując należy stwierdzić, że aby wydatek taki mógł być zaliczony do kosztów uzyskania przychodów:

– powinien pozostawać w związku przyczynowym z przychodem lub ze źródłem przychodu i być poniesiony w celu osiągnięcia przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodu,

– usługa nie może być świadczona przez męża na rzecz żony lub odwrotnie na zasadzie osoby współpracującej lub w ramach umowy o pracę, czy umowy zlecenie

– powinien być właściwie udokumentowany

– transakcje między firmami małżonków powinny odzwierciedlać faktycznie wykonane usługi i mieć charakter odpłatny.

Należałoby jeszcze pamiętać przy tym, aby warunki wykonywania usług (np. cena) były ustalone tak, jakby ustaliły je między sobą niezależne podmioty, aby uchronić się od zarzutu wykorzystania istniejących powiązań rodzinnych dla zaniżenia dochodu jednego z podmiotów (art. 25 ust. 1-3a w powiązaniu z ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

(Stanowisko takie zajął Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z dnia 12.03.2012 r. nr IPTPB1/415-18/12-2/AG., Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji z dnia 2013.06.12 nr  IPTPB1/415-182/13-4/KSU, Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacjach z dnia 2 marca 2012 r., Nr IBPBI/1/415-28/12/WRz i z dnia 22 listopada 2010 r., Nr IBPBI/1/415-838/10/AB)